Overgang verwart wetenschappers

Veel vrouwen raken van hun stuk van de overgang. Wetenschappers niet minder. Ze hebben er moeite mee de overgang te verklaren. Onlangs werd er weer een balletje opgegooid. “Conflict met dochter drijft orka overgang in”, kopte het dagblad Trouw enige tijd geleden.

Maar die theorie riekt te veel naar oude mannen en heeft het zelfbeeld van vrouwen niets te brengen.

Wetenschappers willen weten waarom vrouwen in de overgang gaan en waarom ze daarna in blijven leven. Alle andere soorten gaan dood als ze niet meer vruchtbaar zijn. De ‘nutteloze’ levensverlenging van vrouwen die de menopauze meemaken en dus onvruchtbaar zijn, zou een bijproduct zijn van verbeteringen van de gezondheidszorg en de hygiëne.

Maar hoe zit het dan bij de orka’s? Ook zij gaan rond hun 40ste in de overgang en kunnen wel negentig jaar of ouder worden. Zou de kennis en ervaring van oudere vrouwen – evolutie-technisch – gewoon nodig zijn voor de overleving van de soort? Zou dat niet de waarde zijn van vrouwen die heel erg oud kunnen worden?

Grootmoeders hebben gezorgd voor evolutie mens

Ja, zegt een vrouwelijke wetenschapper, bedenker van de grootmoedertheorie. De soort vermijdt met de menopauze het risico dat de moeder vroegtijdig sterft en haar kroost niet naar volwassenheid kan brengen, stelt zij.

Nee, zeggen andere, toevallig of niet, mannelijke wetenschappers. Zij blijven good old Darwin trouw: “Nutteloze eigenschappen, zoals onvruchtbaarheid, verdwijnen in de evolutie”

Menopauze door lust naar jonge vrouwen

Dan maar naarstig gezocht naar waarom vrouwelijke orka’s niet sterven na de menopauze. Daar zorgen de mannetjes voor, zegt een theorie. Want, mannen hebben een voorkeur voor seks met jonge vrouwen en vergroten zo hun kansen op nakomelingen.

Een andere zegt dat de vrouwtjes onvruchtbaar worden ómdat mannen de school in een vroeg stadium verlaten.

Nee, het zit nog weer anders, zegt de nieuwe theorie waarover bijvoorbeeld Dagblad Trouw schreef. Moeder orka wordt onvruchtbaar omdat de dochters het leven van haar jonge zussen en broers bedreigen door voedsel achter te houden ten gunste van hun eigen kroost.

Bijzonder genoeg wordt in de berichtgeving gezwegen over de interpretatie van de gebruikte data door de verzamelaar ervan: een vrouwelijke wetenschapper. Hoe zou dat nou komen?

Sterftecijfers tonen nut menopauze

Zij concludeert dat als moeder orka overlijdt tijdens de overgang haar zoon 14x meer kans heeft op een voortijdig einde. Hij loopt 3x meer risico loopt het volgende jaar te sterven als ze sterft ze voor zijn dertiende verjaardag. En de kans op een gewisse dood 8x groter is als ze sterft voor zijn dertigste levensjaar.

De onvruchtbare moeder is nogal van belang voor het overleven van zoonlief. Volgens mij is het probleem dat de theorieën vooral van mannelijke academici komen die door de bril van de good oldie blijven kijken.

De grootmoeder-theorie lijkt mij de meest plausibele verklaring voor de menopauze. Die doet ook recht aan de wijsheid en kracht van oudere vrouwen. Niet dat het vrouwen erg veel kan schelen welke theorie de overgang verklaart: ze moeten er nog steeds doorheen.

©Saron Petronilia

PS: De foto die het dagblad Trouw bij haar artikel plaatste was dat van een mannelijke orka. Ik heb maar een foto van een vrouwelijke orka er bij
gezocht. Need I say more 🙂